روایتی از شوخی سیاسی در تلویزیون - وبلاگ همه خوبا

به گزارش وبلاگ همه خوبا، فرزاد مؤتمن مدتی است سریال نساخته، اما گفته اگر شرایط فراهم گردد و از شتاب زدگی خبری نباشد حتماً به تلویزیون برمی گردد و سریال می سازد.

به گزارش گروه فرهنگی وبلاگ همه خوبا، پخشِ دوباره سریال نون و ریحون نام فرزاد مؤتمن را یک بار دیگر بر سر زبان ها آورد. کارگردانی که مدت ها است خبری از او به عنوان کارگردان سریال های تلویزیون نیست. نون و ریحون نخستین تجربه او در ساخت یک سریال تلویزیونی بود که به دلیل فشردگی یک کار مناسبتی از آن خاطره خوشی ندارد؛ سریالی که به گفته موتمن یک نقد اجتماعی از جنس طنز های گل آقایی است. به بهانه پخش این سریال از شبکه آی فیلم و غیبتِ او به عنوان کارگردان در سریال های تلویزیونی زمینه گفت وگویی کوتاه را فراهم کرد.

او در این مصاحبه نکاتی درباره ساخت سریال ِ خوب و انتقاد به شتاب زدگی در تولید مجموعه های تلویزیونی داشت که مشروح آن به قرار زیر است:

فرزاد مؤتمن در خصوص غیبتِ در تلویزیون و عدم ساخت سریال در این سال ها، گفت: من چند تله فیلم برای تلویزیون کار کردم. اما درباره ساخت سریال اگر شرایط خوبی فراهم باشد و فیلمنامه و متن کامل در اختیار ما باشد و شتاب زدگی برای تولید سریال نباشد، دوست دارم باز هم سریال سازی را تجربه کنم وگرنه با متن و قصه ناقص و موانع آزاردهنده تولید نه کارگردان و عوامل می توانند کاری که دوست دارند را ارائه دهند و نه مخاطب از تماشای آن لذت می برد و رضایت خواهد داشت.

وی افزود: به نظرم فرایند سریال سازی باید بهبود یابد و برخی معضلات ساختاری و اداری آن حل گردد تا بتوان در فضای امن، با آرامش خیال و بدون آشفتگی، اثر نمایشی جذابی برای مخاطب تولید کرد. من در مصاحبه دیگری هم گفتم برای تولید یک سریال خوب به سه چیز نیاز داریم، وقت و فرصت کافی، سرمایه و بضاعت مالی و در نهایت متن و فیلمنامه خوب؛ بدون این ها نمی توان سریال خوب ساخت.

او درباره نقدها به شوخی های سیاسی سریال نون و ریحون گفت: وقتی یک اثر کمدی و طنز می سازیم باید بپذیریم که شوخی با برخی مسائل یا معضلات اجتماعی و سیاسی هم در آن وجود دارد. این شوخی ها البته برای نقد و در نهایت بهبود اوضاع است. به نظر من مشکل سریال های کمدی اجتماعی که برخی از آن ها با نقدها مشابه روبرو شدند، لزوماً در جنس شوخی ها نیست، بلکه بیشتر به تحمل و نقدپذیری پایین ما در روبروه با آن شوخی ها برمی گردد. در سریال های امروزی با برخی شوخی های سیاسی روبرو می شویم که خیلی مستقیم تر و بعضاً تندتر از شوخی های نون و ریحون است؛ اما، چون اکنون میزان نقدپذیری و تحمل اجتماعی بالاتر رفته کمتر با انتقاد یا خط قرمز ها روبرو می شوند.

این کارگردان سینما و تلویزیون گفت: من همیشه گفتم که یکی از ویژگی ها و مؤلفه های کمدی به ویژه کمدی های اجتماعی شوخی با سیاست است. اگر قرار است که از طریق طنز به نقد و اصلاح دست بزنیم، باید نقدپذیر باشیم. به هر حال طنز با درجاتی از برخورندگی همراه است و این عیبی ندارد. عیب اینجاست که برخی هر موقعیت کمیک یا شوخی کلامی را تفسیر سیاسی می کنند و دچار سیاست زدگی اند و آن را به نقد سریال هم تعمیم می دهند.

وی اظهار کرد: این سوءتفاهم ها درباره لهجه هم وجود داشت، در حالی که لهجه یکی از ویژگی ها و مؤلفه های شخصیت پردازی است که در بسکمک از درام ها مورد استفاده قرار می گیرد، منتها خطای شناختی دراماتیک در این باره وجود دارد که فکر می کنیم، چون از لهجه در کار کمدی استفاده شده، پس قصد بر تمسخر بوده است. در حالی که ما در اینجا نه با هجو که با طنز سروکار داریم و آن هم کمدی موقعیت که شخصیت پردازی در آن اهمیت دارد و لهجه به آن بعد و عمق می بخشد.

کارگردان سریال نون و ریحون تأکید کرد: به نظرم این ها دیگر نقد نیست. حساسیت های آسیب زا است که هم درک دقیق یک اثر نمایشی را مشکل می کند و هم امکان لذت بردن از تماشای یک سریال را از مخاطب می گیرد. اتفاقاً من مراقب بودم که طنز ماجرا دچار لودگی و برخی لوس بازی های نمایشی نگردد و در نهایت مخاطب از پس خنده بتواند به چالش های انسانی و اجتماعی که مطرح می گردد، فکر کند. امیدوارم در نگاهی دوباره به نون و ریحون در بازپخش، نگاه و تحلیل درست تری از آن صورت بگیرد.

او با اشاره به اینکه بخش عمده ای از سویه انتقادی طنز سریال و اساساً شکل کمیک آن به سمت طنز کلامی سوق پیدا کرده است، توضیح داد: اولین دلیل آن، این است که ما به لحاظ زمانی، فرصت پردازش دراماتیک و موقعیت سازی نداشتیم و بار بیشتری از طنز ماجرا به سمت طنز کلامی سنگین شد. برای همین است که می گویم برای ساخت یک مجموعه تلویزیونی باید فرصت و مجال کافی داشت و شتاب زدگی برای رساندن کار به پخش و آنتن، فرصت پردازش های دراماتیک را می گیرد.

مؤتمن در پایان افزود: معتقدم طنز کلامی نون و ریحون به سمت طنز شنیداری صرف شبیه به طنز های رادیویی نرفته و قصه پردازی کمک کرده تا سویه های کلامی طنز هم واجد پشتوانه تصویری و نمایشی باشد. ضمن اینکه معتقدم طنز کلامی آن از سنخ طنز های مکتوب و چیزی است که آن را طنز های گل آقایی می نامم. یعنی طنزی که در ذات آن نوعی نقد اجتماعی وجود دارد. به همین خاطر می توانم بگویم طنز نون و ریحون یک طنز گل آقا یی است.