کلاه رنگی ها، کلاه سرتان نگذارند! ، اهمیت توسعه آگاهی عمومی در زمینه قارچ های وحشی - وبلاگ همه خوبا

به گزارش وبلاگ همه خوبا، عضو هیأت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی تأکید کرد: شکل ظاهری یا رنگ قارچ نمی تواند نشانه ای از سمّی بودن یا نبودن قارچ باشد. ممکن است گونه های مختلف از یک جنس، یکی خوراکی و دیگری کاملاً سمّی باشد، درحالیکه از لحاظ ظاهری کاملاً شبیه هم هستند. به مردم توصیه می کنیم از جمع آوری قارچ های وحشی و خودرو از دشت ها و عرصه های طبیعی جداً خودداری نمایند.

دکتر مجید قربانی نُهوجی، عضو هیأت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی در مصاحبه با وبلاگ همه خوبا، با اشاره به فصل رویش قارچ های وحشی گفت: قارچ ها (fungi) موجوداتی هستند که مانند گیاهان و جانوران به لحاظ تکوینی چندان پیشرفته نبوده و اندام تمایزیافته ای ندارند و به همین دلیل، از لحاظ ظاهری تفاوت عمده ای بین آنها دیده نمی گردد.

تأثیر وقوع رعد و برق در رشد سریع قارچ های وحشی

وی تأکید کرد: قارچ ها در فصولی که میزان بارش بیشتر بوده و هوا مرطوب است، به ویژه اگر پس از وقوع رعد و برق، بارشی صورت بگیرد، در سراسر دشت و عرصه های طبیعی دیده می شوند. علاوه بر تأمین رطوبت لازم (پس از بارش)، وقوع رعد و برق باعث می گردد که نیتروژن موجود در هوا که به صورت نیتروژن غیرمؤثر و غیرقابل استفاده برای گیاهان است، به حالت نیترات تبدیل و همراه باران وارد خاک گردد؛ در نتیجه محیط برای رشد قارچ مساعد می گردد. به همین علت یک روز پس از بارش، تمامی عرصه های طبیعی مملو از قارچ های وحشی و خودرو می شوند.

دکتر قربانی نهوجی اضافه نمود: با وجود کتاب های متعدد در زمینه قارچ شناسی و علی رغم ارائه توصیفات مختلف در این زمینه، شناسایی و تشخیص قارچ های سمّی که به صورت وحشی و خودرو در عرصه های طبیعی رشد می نمایند، حتی برای متخصصان هم سخت است؛ بنابراین در زمینه استفاده از این نوع قارچ ها باید دقت لازم را به خرج داد.

وی تأکید کرد: حدود 50 گونه قارچ سمی در کشور داریم که با عملنمودها و مکانسیم های مختلف باعث ایجاد مسمومیت در بدن انسان می شوند. بعضی از قارچ ها سمیّت خود را بسیار سریع نشان می دهند. در حالی که بعضی دیگر اثرات میان مدتی داشته و بعضی دیگر نیز در بلندمدت اثرات سمیّت خود را بروز می دهند. در بین قارچ های سمّی شناسایی شده در کشور، همه اینگونه عوارض دیده شده است. لذا برای بحث سمیّت قارچ های کشور ما با یک عارضه معین روبرو نیستیم و حتی ممکن است با توجه به فیزیولوژی بدن هر فرد، عوارض به شکل خفیف یا جدی تر بروز پیدا کند.

عوارض بسیار جدی و مرگبار مصرف قارچ های وحشی سمّی

عضو هیأت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی اضافه نمود: مسمومیت با قارچ ها می تواند عوارض بسیار گسترده ای داشته باشد؛ از مسمومیت های خفیف همراه با تهوع و عوارض گوارشی تا مسمومیت های بسیار جدی تر که می تواند با حالت های توهمی، مسمویت های شدید کبدی و حتی مرگ همراه باشد. بنابراین تأکید می کنیم که افراد به شناخت نسبی خود از قارچ ها اعتماد ننموده و از قارچ های وحشی به عنوان یک خوراک معمول استفاده ننمایند.

دکتر قربانی نهوجی تأکید کرد: دانش دقیقی در زمینه تفکیک و تمایز قائل شدن بین قارچ های سمّی و خوراکی وجود ندارد. متأسفانه هر ساله صدها نفر در کشور به دلیل مصرف قارچ های وحشی، دچار مسمویت شده و حتی جان خود را از دست می دهند. بسیاری از افرادی که دچار مسمومیت با قارچ شده و جان خود را از دست دادند، افراد بومی و محلی بودند که فکر می کردند شناخت خوبی از قارچ های سمّی داشته و با اعتماد به دانش خود، به سمت استفاده از این قارچ ها رفتند که این مسأله متأسفانه باعث آسیب های جدی و حتی مرگ این افراد شد.

وی اضافه نمود: استفاده از قارچ های وحشی و خودرو در استان های آذربایجان های شرقی و غربی، کردستان و ساکنان محدوده کوهستان زاگرس و البرز بیش از سایر مناطق است و متأسفانه آمار مسمومیت و مرگ و میر ناشی از مصرف این قارچ ها در این مناطق بسیار بالاتر از استانداردهای جهان است.

اطلاعات قدیمی و غلط در زمینه شناسایی قارچ های سمّی

دکتر قربانی نهوجی خاطر نشان کرد: بعضی اطلاعات قدیمی در زمینه قارچ های سمّی، محل تشکیک هستند؛ به عنوان مثال باور غلطی در بین اقوام مختلف وجود دارد که معتقدند، قارچ هایی که زیر گیاه کُما رشد می نمایند، خوراکی هستند، درحالیکه مرگ آفرین ترین قارچ ها نیز زیر همین گیاه می رویند. یکی دیگر از باورهای غلط در این زمینه این است که اگر سفیده تخم مرغ را در کنار قارچ قرار دهیم، در صورت سمّی بودن قارچ، رنگ سفیده به قهوه ای تبدیل می گردد که این حرف نیز به هیچ عنوان قابل استناد و اعتماد نیست.

خودداری از جمع آوری قارچ های وحشی از عرصه های طبیعی

عضو هیأت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی تأکید کرد: شکل ظاهری یا رنگ قارچ نمی تواند نشانه ای از سمّی بودن یا نبودن قارچ باشد. ممکن است گونه های مختلف از یک جنس، یکی خوراکی و دیگری کاملاً سمّی باشد، درحالیکه از لحاظ ظاهری کاملاً شبیه هم هستند. به مردم توصیه می کنیم از جمع آوری قارچ های وحشی و خودرو از دشت ها و عرصه های طبیعی جداً خودداری نمایند؛ اما اگر احیاناً این قارچ ها را جمع آوری و مصرف می نمایند، در ابتدا توصیه می گردد که در مقادیر بسیار کم آنها را مصرف نمایند تا چنانچه احیاناً قارچ سمّی بود، عوارض مرگ آفرین برای فرد به همراه نداشته باشد؛ زیرا آنچه باعث (شدت) مسمومیت می گردد، دوز یا میزان ماده مصرفی است.

وی اضافه نمود: توصیه دیگر ما این است که قارچ های وحشی و خودرو را به هیچ عنوان به شکل خام مصرف ننمایند. بسته به نوع ترکیب موجود در قارچ که باعث ایجاد مسمومیت می گردد، حرارت دادن به شکل کبابی یا جوشاندن می تواند تاحدودی باعث از بین رفتن ترکیب سمّی شده و میزان مسمویت قارچ را کمتر کند. البته این مسأله را نمی توان به همه قارچ ها تعمیم داد. افراد اگر تمایل به استفاده از قارچ به عنوان یک منبع غذایی سرشار از پروتئین دارند، حتماً به سمت قارچ های استاندارد و کشت شده بروند و از مصرف قارچ های وحشی و خودرو به دلیل خطرات احتمالی خودداری نمایند.

عضو هیأت علمی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خاطر نشان کرد: در صورتی که فرد دچار مسمومیت در اثر استفاده از قارچ شد، باید بلافاصله به مراکز درمانی منتقل گردد. پزشک معالج حتماً باید بداند فرد چه نوع قارچی مصرف نموده است تا براساس نوع قارچ، داروی مورد احتیاج را تجویز کند. بنابراین، اطرافیان فرد باید حتماً یک نمونه از قارچ مصرف شده را به همراه داشته باشند تا درمان مناسب به سرعت انجام گردد.

اهمیت توسعه دانش و آگاهی عمومی در زمینه قارچ های وحشی

دکتر قربانی نهوجی در سرانجام تأکید کرد: معتقدم اصلی ترین و مؤثرترین شکل پیشگیری از مسمومیت با قارچ ها، توسعه دانش و آگاهی افراد در زمینه مصرف نکردن قارچ های خودرو و وحشی است و این موضوع باید به یک فرهنگ عمومی تبدیل گردد.