موج بیکاری از روستا تا شهرهای بزرگ - وبلاگ همه خوبا

به گزارش وبلاگ همه خوبا، گلبهار کیامنش - خبرنگار:اقتصاد سه استان شمالی ایران در نیم قرن گذشته بر پایه کشاورزی پایدار بوده است.

البته گردشگری نیز در رشد مالی این مناطق تاثیرگذار است، اما غیر حرفه ای بودن گردشگری و سنتی بودن اشکال ارائه خدمات گردشگری باعث شده اقتصاد گردشگری در نیم قرن گذشته، همیشه از ظرفیت بسیار ناچیزی برای اشتغال زایی و ایجاد درآمد مناسب برخوردار باشد و این پدیده دردو دهه گذشته، حتی ضعیف تر نیز شده است. رونق سفر با چادرهای گردشگری و برپایی این چادرها در پارک ها و حاشیه شهرها، بیش از پیش برکاهش سرمایه های این بخش از اقتصاد گیلان، مازندران و گلستان تاثیرگذاشته است.

از سوی دیگر تداوم رشد ناچیز مالی در این مناطق از کشور در شرایطی اتفاق افتاده که دو عامل اصلی رونق کشاورزی، یعنی آب و زمین در نیم قرن گذشته، همیشه با چالش های بسیاری روبه رو بوده است. کاهش بارندگی ها درکنار اتلاف وسیع منابع آبی و حمله بعضی آفات به مزارع و باغ ها، باعث کاهش چشمگیر بهره وری درحوزه فراوریات کشاورزی شده است و پیامد این رویداد برای کشاورزان مناطق شمالی کشور، کاهش سالیانه منابع درآمدی بوده است.

از سوی دیگر افت مستمر منابع درآمدی درشرایطی اتفاق افتاده که جمعیت این بخش از کشور در نیم قرن گذشته به صورت جهشی افزایش یافته است. به عبارت دیگر قطعه زمین کشاورزی که در نیم قرن پیش مخارج یک خانوارکوچک روستایی را تامین می کرد در دو دهه گذشته، ناگزیر از تامین معیشت نفرات بیشتری شده است. این موضوع باعث شده که اغلب کشاورزان این مناطق، هم اکنون مالک زمینی به وسعت حداکثر یک یا دو هکتار باشند. کوچکی زمین کشاورزی در کنار کاهش بهره وری زمین و نیز اختلال مداوم در آب دهی باغ ها و زمین های زیرکشت در سال های گذشته نیز پیوسته از میزان درآمد روستاییان کاسته است.

در واقع، اقتصاد روستاهای مناطق شمالی کشور درحالی که در پنجاه سال گذشته، پیوسته با افزایش جمعیت روبه رو بوده اند، با دو چالش محدودکننده درآمد، یعنی زمین و آب نیز دست و پنجه نرم نموده است. معنای ساده این رخداد این است که جمعیت روستایی این مناطق، درشرایطی افزایش یافته که اقتصاد و منابع درآمدی آنان، با شیبی منظم رو به کاهش نهاده است، زیرا بخش کشاورزی، به دلیل فقدان سرمایه گذاری و بهره نبردن از فناوری های نووریا، تاکنون نتوانسته همپای رشد سالیانه جمعیت، توسعه یابد؛ به گونه ای که اقتصاد یک روستا بتواند برای همه جمعیت آن، شغل مناسب با درآمد کافی پدید آورد.

افزون بر این، بی توجهی دست اندرکاران به ضرورت سرمایه گذاری برای صنعتی شدن فرایندهای فراوری درحوزه کشاورزی، باعث شده فراوری ثروت و درآمد در روستاها دچار انجماد و انسداد گردد. بروز این پدیده در سال های طولانی باعث به وجود آمدن معضل بیکاری و نیز کاهش مستمر درآمد خانوارها شده است. هم اکنون در اغلب شهرها و روستاهای مناطق شمالی کشور، موجی پنهان از بیکاری تحصل کردگان دانشگاهی شکل گرفته است. کاهش مستمر ظرفیت اقتصاد روستایی در کنار توسعه نیافتن صنایعی که درنیم قرن گذشته در بعضی از شهرهای شمالی پا گرفته اند، نتایج وسیعی در حوزه اشتغال به دنبال داشته است.

به طوری که بیشتر روستاها و شهرهای کوچک و بزرگ این مناطق، با افزایش چشم گیر بیکاران روبه رو شده اند. این رویداد زمینه گرایش به مشاغل کاذب را در این مناطق به وجود آورده است، درحالی که اشتغال در مشاغل کاذب هیچگاه نتوانسته به رشد درآمدی و مالی منطقه یاری کند. نکته قابل توجه آن که اقتصاد روستاها و شهرهای کوچک شمالی، چنان از ظرفیت اندکی برخوردار است که اهالی این مناطق برای انجام کارهای کاذب نیز ناگزیر از مهاجرت به شهرهای دیگر هستند. درحالی که سکونت در حواشی شهرها به معنی قرار دریافت در معرض آسیب های اجتماعی نظیر تشدید فقر، اعتیاد و... نیز هست؛ رویدادی که زخم آن، سال های سال، بر چهره شهرها برجای می ماند.