غارِ تاریک فوتبال ایران - وبلاگ همه خوبا

به گزارش وبلاگ همه خوبا، علی عالی ، به جای جواب دادن، خندیدند و از برنامه ها و آینده فوتبال چیزی نگفتند. یک برگ برنامه روی پرونده فوتبال ایران نگذاشتند، خانواده بزرگ فوتبال را به هیچ گرفتند.

علی عالی ، فوتبالِ ایرانی پدیده ای منحصربه فرد و عجیب است. شبیه یک دستگاه خیالی است که آدم ها را درون خودش می کشد تا با تمامِ توان به درِ بسته بزنند. در این دستگاهِ خیالی، آدم ها هم ناگزیرند که بعد از کمی این در و آن در زدن، آرام بگیرند و عادات خود را با هرچه هست و نیست، تطبیق دهند. دوست و آشنا ندارد! در اتمسفر فوتبالِ ایران غریبه ها خیلی زود قواعد بازی را یاد می گیرند؛ به این روزهای ویلموتس نگاه کنید. ساکت مقابل حجمِ بزرگِ بی برنامگی. مدیران، مربیان و بازیکنان فوتبالِ ما اولین اصلی را که در این فوتبال می آموزند، کوچک کردن افق دیدشان است تا راحت تر و کم دردسرتر در بخشی از اقتصادِ ورشکسته فوتبال باقی بمانند. ناگفته پیداست که فعالیت در فوتبال ایران با استانداردهای فوتبال روز جهان منطبق نیست. در مقامِ تشبیه، فوتبالِ ما اتاقی است با سقفی کوتاه و پر از اسباب و اثاثیه هایی کهنه که یادگار گذشتگان است و برای امروزِ ما کمی قدیمی.

تا پیش از حضورِ علی کفاشیان و مهدی تاج، یعنی تا قبل از سال 86 عدم ثبات مدیریتی پاشنه آشیلِ فوتبال ما بود و از آن سال به بعد، حرف حق هم دُرِ نایابِ مدیریت فوتبال ما شد. از سال 86، دوازده سال گذشته، علی کفاشیان و مهدی تاج حرف های بزرگی زدند، وعده های زیادی دادند اما فوتبال ما در کلیتِ خود تکانی نخورده است. بزرگی گفته بود آدم ها را باید در وابستگی یا عدم وابستگی شان به کتمان حقیقت شناخت. گفته بود داشتن صداقت با خود و با دیگری و شناخت درونی از این روبروه با صداقت است که می تواند سنگِ محک عملکرد آدم ها باشد. کتمان حقیقت هراس آور است چراکه اگر مکرر شد و تداوم یافت، آدم را تنها می نماید. و هراس آورتر است وقتی که مدیر و مسئولی به کتمان حقیقت متوسل می گردد تا سیاست ها و عملکرد خود را توجیه کند؛ در چرخه ای از دروغ ها و ندیدن ها و نخواستن ها گیر می افتد.

فوتبال ما امروز با آفتِ کتمان حقیقت روبرو است. رئیس فدراسیون فوتبال در تنگنای سختی گرفتار آمده است. ناکامی های سریالی تیم های پایه، بی برنامگی ملموس در لیگ برتر، عدم وجود دورنمای روشن برای آینده، ابهامات بدون پاسخ، اختلافات آشکار با وزیر ورزش، بحران بازنشستگی، بحران در برگزاری مسابقات فوتبال و حساب های بسته و ناشفاف فدراسیون فوتبال همگی شرایط را برای آقای رئیس سخت تر از گذشته نموده است. بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران ورزش، فدراسیونی که مهدی تاج آن را پنج ستاره خوانده، فدراسیونِ موفقی نمی دانند وقتی که علاوه بر حذف از جام ملت های آسیا، تیم ملی نوجوانان از مرحله گروهی هم حذف شد و به جام جهانی راه نیافت. وقتی که تیم ملی جوانان در مرحله اول مقدماتی حذف شد و به جام جهانی نرفت. وقتی که تیم ملی امید نتوانست به قهرمانی آسیا برسد و تیم ملی زنان هم با ناکامی های زیادی روبرو شد. وضعیت اقتصادی فوتبال هم تعریفی ندارد. نه از پول حق پخش تلویزیونی خبری هست و نه پولی برای تبلیغات دور زمین پرداخت می گردد. فوتبال ایران که قرار بود دورانی تازه را پشت سر بگذارد، هنوز درگیرِ اشکالات ساختاری است. هنوز که هنوز است توجه به سه اصل شفافیت اقتصادی، استقلال و درآمدزایی در همه ارکان مدیریتی فوتبال ایران، از فدراسیون گرفته تا باشگاه های دولتی و هیأت های استانی، مغفول مانده است. نتیجه اینکه فوتبال ایران در یک دهه اخیر، نه تنها پیشرفت قابل ملاحظه ای نداشته، بلکه در نگاه افکار عمومی، پسرفتِ قابل توجهی داشته است.

امروز با فوتبالی روبرویم که نه تنها سامان مدیریتی، شفافیت اقتصادی و ثبات سیاست گذاری اقتصادی در جهت درآمدزایی ندارد بلکه در نتیجه این سیاست گذاری های پر از اشتباه از تجربه آموزی در محیط های بین المللی هم دور مانده است. فوتبالِ ما جزیره ای شده؛ جزیره ای در دلِ جغرافیای بزرگ ایران که نه به افق های بازتر راه دارد و نه اجازه حضور فکری باز درون خودش را می دهد. فوتبال ایران هم قدِ مدیریت های نابسامان این سال هایش شده و هرچه زمان می گذرد و هرچقدر فوتبالِ ایران بر سال های عمرش اضافه می گردد، حرکتش کندتر و کندتر می گردد. ما امروز شاهد یک فوتبال سنتی هستیم؛ نمایشی با کم عمقی نمایان در همه شئون. فوتبال ما به دلیل فقدانِ نگاه آینده نگرانه، تحولی در خود نمی بیند. زمان در فدراسیون فوتبال ایران متوقف شده و فوتبال ما به رغم پتانسیلی که برای رشد و توسعه در خود داشت، درجا زد، به عقب برگشت و موجبات نارضایتی طرفدارانش را فراهم کرد. خواستِ پرش به جلوی طرفداران، به درِ بسته کارنابلدی مدیران خورد و این دوگانگی ، مدیران را هراسناک از آینده و طرفداران را نگرانِ آینده کرد. حالا اوضاع به گونه ای رقم خورده که جامعه فوتبال ما، چشم اندازی ندارد و نمی تواند آینده را پیش بینی کند. از یک طرف می دانیم که جایی ایستاده ایم که پایین تر از ظرفیت ها و توانمندی های فوتبال ماست و از طرف دیگر نه می دانیم آینده چیست و نه می توانیم خود را در مقام طرفدار، رسانه، مدیر و صاحب نفع در فوتبال، برای انطباق با آن آینده آماده کنیم و نه حتی می توانیم امیدوار باشیم که در شکل گیری آینده فوتبال، می توانیم مشارکت نسبی داشته باشیم. وضعیت امروز ما طرفداران و رسانه ها و کارشناسان فوتبال مانند آدم هایی است که به غاری تاریک و ناشناخته ورود نموده اند و پیش بینی حرکت بعدی را ندارند. مدیران فوتبال به عمد، ما را در این وضعیت قرار داده اند تا توقعات مان از فوتبال و از آنها کم و کمتر گردد و آنها هم در این سردرگمی، تن به قضا و قدر دهند و منتظرِ برگ برنده مدیریت قضاوقدری خود یعنی شانس بنشینند؛ کوشش و اراده و حرکت به سمتِ هدف هم هیچ. این مدیریت قضاوقدری، همان بود که در دوران مدیریت علی کفاشیان تجربه کردیم و حالا مهدی تاج هم، روی همان جایگاه نشسته و با همان میراث مدیریتی سروکله می زند.

یک مقایسه عادی شاید به فهم بهتر حرف یاری کند؛ در حالی که ژاپن تنها در فوتبال ـ بقیه سیاست گذاری هایش اینجا به کارِ ما نمی آید- به برنامه ریزی بلندمدت و چشم انداز صد ساله روی آورده است، ایرانِ بعد از انقلاب، تنها یک بار تن به رویکرد آینده نگرانه داد و اواخر دهه 1370 سند چشم اندازِ 25 ساله را با هدف ثبات نسبی در سطح سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی ترسیم کرد و حالا در سال 98، آگاهانه و به عمد، نتوانستیم به اهداف معین شده در سند چشم انداز برسیم. این شکل از روبروه با هدف گذاری های بلندمدتِ سیاست گذاران کلان کشور، گویا چراغ راه مدیران فوتبال ایران هم شده و آنها هم به عمد از برنامه و استراتژی فاصله گرفتند. به جای جواب دادن، خندیدند و از برنامه ها و آینده فوتبال چیزی نگفتند. یک برگ برنامه روی پرونده فوتبال ایران نگذاشتند. خانواده بزرگ فوتبال را به هیچ گرفتند و مدیریت آسان خود را در دو تکنیک خلاصه کردند؛ اول، کوچک کردن جایگاه ریاست و انتخاب نزدیکانی که از آینده خود مطمئن نباشند و دوم، حرکت در مسیری که رئیس فعلی فدراسیون فوتبال معین می نماید و احدی حق ندارد بپرسد چرا؟ . زیر سایه اتخاذ این تکنیک ها وضع فوتبال هم همین شد که حالا داریم می بینیم؛ فوتبالی بدهکار به باشگاه ها. زمان زیادی را از دست داده ایم اما همواره می گردد قدرِ وقت را دانست. شاید حالا و دقیقاً همین حالا زمان آن باشد که با برنامه ریزی برای آینده فوتبال مان را نجات دهیم. برای نجات فوتبال همه باید دست به کار شویم.